Kolegiata Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku

---

Historia

Na początku XIX wieku, Ciechocinek borykał się z brakiem własnego kościoła. Mieszkańcy oraz kuracjusze byli zmuszeni do podróżowania do pobliskiego Raciążka na nabożeństwa, co okazało się niewygodne. W 1851 roku proboszcz z Raciążka uzyskał zgodę na otwarcie kaplicy, co w znacznym stopniu zintegrowało społeczność lokalną. Ta kaplica została zorganizowana w nowo wzniesionej sali w galerii spacerowej Parku Zdrojowego, a jej poświęcenie odbyło się 10 marca 1851 roku, z rąk biskupa Tadeusza Łubieńskiego.

Pierwotnie, w 1854 roku, pierwszym stałym kapelanem w Ciechocinku został ks. Jan Rutkowski, były karmelita. Jednakże po kilku latach, w 1862 roku, otrzymał on probostwo w Starokrzepicach, a jego miejsce zajął ks. Jacek Jędrecki, który z kolei szybko ustąpił z powodu trudnych warunków lokalowych. W 1863 roku na stanowisku kapelana zastąpił go ks. Walenty Kuroch z Opatówka, by w 1871 roku przybył kolejny kapelan, ks. Felicjan Lutoborski z klasztoru oo. Reformatów we Włocławku. To właśnie jego działania przyczyniły się do rozpoczęcia budowy nowego kościoła.

W dniu 30 marca 1873 roku powstał Komitet Budowy Kościoła, na którego czołowej pozycji stanął Leon Wodziński herbu Jastrzębiec. Pozostali członkowie komitetu to dr Roman Ignatowski, lekarz warzelni soli, Ignacy Szymański, zawiadowca miejscowej stacji kolejowej oraz kapelan – ks. Felicjan Lutoborski. Plan budowy kościoła został zatwierdzony przez Departament Spraw Duchownych Obcych Wyznań 23 maja 1873 roku. W sierpniu 1874 roku kamień węgielny poświęcił ks. kan. Florian Kosiński, administrator diecezji kujawsko-kaliskiej.

Inicjatywa budowy świątyni została wsparcia przez Zarząd Wód Mineralnych w Ciechocinku oraz okolicznych ziemian. Leon Wodziński, jako prezydent Komitetu Budowy, ofiarował drewno na budowę, a kolej zapewniła darmowy transport materiałów budowlanych. Przeprowadzono także działania mające na celu utworzenie własnej cegielni pod Raciążkiem, co pozwoliło na zwiększenie zasobów materiałowych dla realizacji projektu.

Budowa kościoła, zgodnie z projektem warszawskiego architekta Edwarda Cichockiego, rozpoczęła się w 1873 roku, a zakończenie prac nastąpiło w 1884 roku. Uroczystość benedykcji świątyni miała miejsce zaraz po jej zakończeniu, natomiast jej konsekracja odbyła się dopiero w 1904 roku.

Początkowo kościół ten pełnił funkcję kościoła filialnego parafii w Raciążku. Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dzięki staraniom społeczności lokalnej, mogło dojść do erygowania kościoła jako parafii. Dekret biskupa włocławskiego Stanisława Zdzitowieckiego z 8 maja 1918 roku ustanowił parafię w Ciechocinku, obejmującą wsie takie jak Ciechocinek, Nowy Ciechocinek, Słońsk Dolny oraz Górny, Wołuszewo i Wygoda.

Decyzją biskupa włocławskiego Wiesława Meringa z dnia 16 października 2018 roku, świątynia ta została podniesiona do rangi kolegiaty oraz stała się siedzibą ciechocińskiej kapituły kolegiackiej.

Zobacz też:Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku.

Architektura Kościoła

Kościół w Ciechocinku, zbudowany z cegły, zachwyca stylem neogotyckim. W jego wnętrzu zastosowano żeliwo, które odegrało kluczową rolę w konstrukcji filarów, ambony oraz chóru muzycznego. Główne ołtarze, w tym dwa ołtarze boczne, wykonano z białego marmuru kararyjskiego. W ołtarzu głównym umieszczono obraz przedstawiający Przemienienie Pańskie, natomiast w zasuwie dostrzegamy świętych Apostołów Piotra i Pawła. W północnym ołtarzu znajduje się figura św. Antoniego, podczas gdy w ołtarzu południowym obecna jest figura Matki Boskiej Łaskawej. Obydwie wieże kościoła dźwigają dwa duże dzwony, a ich pokrycie miedzianą blachą dodaje całości elegancji. Na dachu świątyni znajduje się wykończenie łupkowe, a wewnętrzne mury zdobi wielobarwna polichromia, której złocenia opracował Czesław Czarnecki.

Kościół zyskał pełne wykończenie architektoniczne około roku 1905. W latach 1903–1905 zrealizowano witraże, które powstały w Warszawie, w Zakładzie św. Łukasza. Nabożeństwa odbywały się w otoczeniu dźwięków 12-głosowych organów, będących dziełem braci Blombergów. Polichromia, stworzona w 1905 roku, utrzymana była w ciemnej tonacji, z wyjątkiem filarów oraz podłuczy otworów drzwiowych, które pomalowano w dwubarwne pasy. Ornamenty na sklepieniach miały nawiązywać do kosmosu. W 1905 roku na fasadzie świątyni zainstalowano figury świętych, które odlane zostały przez artystę plastyka Wacława Bębnowskiego.

Z opisu sprzed niemal stu lat wynika, że od strony północnej kościoła znajdowała się zakrystia, w której stał drewniany ołtarz przeniesiony z kaplicy parkowej. Nad tymi miejscami umieszczono obraz Ukrzyżowania Pana Jezusa z XVII wieku. Pod ołtarzem głównym oraz w zakrystii zlokalizowano kryptę, gdzie spoczęły m.in. zwłoki ks. Felicjana Lutoborskiego, organizatora budowy świątyni.

Wielu pierwotnych elementów wystroju kościoła nie udało się zachować do dziś. Niektóre z nich, w późniejszych czasach, zostały zdemontowane i przeniesione w inne miejsca. Największe zniszczenia przyniosły dwie wojny światowe, podczas których Niemcy zniszczyli miedziane pokrycie wież i skradli dzwon z prawej wieży. Po zakończeniu okupacji hitlerowskiej rozpoczęto prace zmierzające do przywrócenia świątyni dawnej świetności. W prawej wieży zawieszono dwa małe dzwony, które przeniesiono ze Słońska. Pojawiła się również potrzeba wprowadzenia bardziej efektownej polichromii. Projektami i wykonawstwem fresków zajęli się plastycy Józef i Łucja Oźminowie, pochodzący z Warszawy.

W związku z planowanym 1000-leciem chrztu Polski, Diecezjalna Komisja Artystyczna zdecydowała o umieszczeniu nad północnym ołtarzem tematu milenijnego, przedstawiającego scenę chrztu Mieszka I, otoczonego przez postaci świętych polskich. Poniżej umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Całość kompozycji miała wieńczyć medalion z orłem piastowskim, datującym pamiętną rocznicę (966–1966) oraz inskrypcją: Sacrum Poloniae Millenium. Ołtarz południowy przygotowano na miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu, planując umieścić nad nim scenę Ostatniej Wieczerzy. Na sklepieniach malowano ornamenty geometryczne, podczas gdy fresk na podłuczu łuku tęczowego przedstawiał 12 Apostołów.

Po usunięciu starych gipsowych stacji Drogi Krzyżowej umieszczono nowe, w formie fryzu freskowo-sgraffitowego, który biegł poniżej parapetów okiennych. W kolejnych etapach renowacji kościoła na ścianach bocznych nakreślono sceny z życia Chrystusa (na ścianie południowej), a także z historii Kościoła oraz jego wpływu na współczesny świat (na ścianach północnej i zachodniej). W latach 1967–1968 ukończono prace nad freskami w nawach bocznych.

Prace renowacyjne kontynuowano również w latach 1984–1989, gdzie celem przebudowy było uzyskanie większej przestrzeni dla wiernych przy zachowaniu oryginalnej kompozycji. Osiągnięto to poprzez zastosowanie tego samego materiału budowlanego (cegły) oraz rozdrobnienie bryły. W nadziemnej części zaprojektowano nowe elementy, takie jak transept, prezbiterium, zakrystia oraz biuro, a w podziemiach powstało dodatkowych pięć pomieszczeń.

Dnia 15 października 1989 roku, rozbudowany kościół poświęcił biskup włocławski Henryk Muszyński. W realizacji projektu rozbudowy neogotyckiego kościoła parafialnego w Ciechocinku udział miał prof. dr inż. arch. Jan Tajchman.

---

Oceń: Kolegiata Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku

---